Mustafa Kemal Atatürk'ün Samsun'a çıkarak Milli Mücadele'nin ilk adımını attığı 19 Mayıs 1919 tarihi Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcı olarak kabul ediliyor.
Bugün resmi bayram olarak kutlanan 19 Mayıs, ilk olarak Samsun'da "Gazi Günü" olarak kutlanmaya başlandı. 4 Mayıs 1935'te ise "Atatürk Günü" olarak resmi bir bayram niteliği kazandı.
Her yıl 19 Mayıs, Türkiye genelinde Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı olarak kutlanıyor.
Bayramda adı geçen "Gençlik" vurgusu ise Atatürk'ün gençliğe verdiği önem ve güveni temsil ediyor. Bugünden yola çıkılarak gençlerin Atatürk'ün ideallerini hatırlaması ve yarınlara taşıması amaçlanıyor.
İNGİLİZ BASKISI VE BÖLGEDEKİ GERİLİMİN ARTMASI
Mondros Mütarekesi'nin 30 Ekim 1918'de imzalanmasından sonra İzmir'i Yunanlılar, Adana'yı Fransızlar, Antalya ve Konya'yı İtalyanlar işgal etti.
Urfa, Maraş, Antep, Merzifon ve Samsun'a İngiliz askerleri çıktı, İngiliz Donanması 13 Kasım 1918'de İstanbul önlerine demir attı.
Vatan toprağını korumak için yıllarını cephelerde geçiren, Yıldırım Orduları Grup Komutanlığından 3 Kasım 1918'de İstanbul'a dönen Mustafa Kemal, yurdun kurtulması için harekete geçti.
Samsun ve çevresindeki Rumlar, 17-18 Mart 1919'da Samsun'a asker çıkaran İngilizlerin de desteğiyle çete baskınları yapıp kargaşa çıkararak, Mondros Ateşkes Antlaşması'nın 7. maddesi gereği bölgeyi İtilaf Devletlerinin işgaline açmak istiyordu.
Bu gelişmeler üzerine Türk halkı kendini savunmak için teşkilatlanmaya, can ve mal güvenliklerini korumaya çalışınca bu durumdan endişe eden İngiliz Yüksek Komiserliği ve Karadeniz Ordusu Başkumandanlığı, 21 Nisan 1919'da İstanbul Hükümeti'ne nota vererek, bölgedeki gerilimin yatıştırılmasını, Rumlara karşı yapılan sözde saldırıların önlenmesini talep etti.
ATATÜRK'ÜN SAMSUN’A ÇIKIŞI VE HAVZA’YA GEÇİŞ SÜRECİ
Bölgede asayişi sağlaması için 9. Ordu Müfettişi olarak görevlendirilen Mustafa Kemal, İzmir'in işgal edildiği 15 Mayıs 1919'un ertesi günü, Bandırma Vapuru ile İstanbul'dan yola çıktı.
Mustafa Kemal ve arkadaşları, Samsun'a ilk adımlarını 19 Mayıs'ta Reji İskelesi'nden attı. Birinci Dünya Savaşı'nda Ruslar tarafından kentin bütün iskeleleri bombalanmış ancak sadece Fransızlara ait Reji (Tekel idaresi) İskelesi sağlam kalmıştı. Fransızlar o dönemde Samsun'da kurulu bir fabrikada sigara üretiyordu. İskelenin adı bu nedenle "Tütün İskelesi" olarak da geçiyordu.
Samsun'a gelişinin İngilizlerde tedirginlik oluşturması üzerine Mustafa Kemal, Samsun'da 6 gün kaldıktan sonra 25 Mayıs'ta Havza'ya geçti.
